Thổ Phồn
Thổ Phồn

Thổ Phồn

Thổ Phồn (chữ Hán: 吐蕃, bính âm: Tǔbō, tiếng Tạng: བོད་ཆེན་པོ།, THL: Bö chen po), hoặc Đại Phồn quốc (chữ Hán: 大蕃国, bính âm: Dàbō guó), là một đế quốc của người Tạng tồn tại từ thế kỷ thứ 7 tới thế kỷ thứ 9, sau khi thống nhất các quốc gia cổ đại tại cao nguyên Thanh Tạng, lãnh thổ thời cực thịnh trải dài tại Đông Á, Trung ÁNam Á ngày nay. Lịch sử truyền thống của người Tạng bao gồm một danh sách dài các vị quân chủ nhưng do người Tạng thời kỳ này chưa có chữ viết nên không có đủ chứng cứ xác thực. Họ bắt đầu xuất hiện trong sử liệu bên ngoài từ thế kỷ thứ 7, khi vua thứ 32 là Namri Songtsen phái sứ giả tới nhà Tùy tại Trung Hoa. Kể từ thời Songtsen Gampo, các Tán Phổ (Hoàng đế) Thổ Phồn đã thống nhất và mở rộng lãnh thổ đế quốc ra bên ngoài cao nguyên Thanh Tạng. Đến thời Ralpacan trị vì vào đầu thế kỷ thứ 9, lãnh Thổ Phồn đã trải dài từ bồn địa Tarim tới Himalaya, Bengal, Pamir và các khu vực tại Cam TúcVân Nam, Trung Quốc ngày nay.Địa hình đa dạng của Thổ Phồn đã gây khó khăn cho vận tải, cùng với những hệ tư tưởng mới được du nhập vào khi lãnh thổ được mở rộng, đã tạo nên những căng thẳng và đấu đá nội bộ tại trung ương đế quốc. Có thể kể đến như các tín đồ Bön giáo và những người ủng hộ các quý tộc cũ phải cạnh tranh với Phật giáo mới được du nhập. Thổ Phồn bị phân liệt do cuộc nội chiến Hoàng tộc vào năm 842.

Thổ Phồn

• 755–794 Trisong Detsen
• 838–842 Langdarma
(cuối cùng)
Tán Phổ  
• 815–836 Ralpacan
• Langdarma bị ám sát, Thổ Phồn phân liệt. 842
Ngôn ngữ thông dụng Hệ ngôn ngữ Tạng
• Songtsen Gampo lên ngôi Tán Phổ. 618
Hiện nay là một phần của  Trung Quốc
 Ấn Độ
 Bhutan
 Bangladesh
 Kazakhstan
 Pakistan
   Nepal
 Kyrgyzstan
 Tajikistan
 Myanmar
Thủ đô Lhasa
Tôn giáo chính Phật giáo Tây Tạng
Bön giáo
Chính phủ Chế độ quân chủ
• 676–704 Tridu Songtsen
• 618–650 Songtsen Gampo
(đầu tiên)
Vị thế Đế quốc
• ~800 [1][2] 4.600.000 km2
(1.776.070 mi2)
Lịch sử  

Tài liệu tham khảo

WikiPedia: Thổ Phồn http://folkdoc.com/classic/p04/da001.htm http://jwsr.pitt.edu/ojs/index.php/jwsr/article/vi... //dx.doi.org/10.1111%2F0020-8833.00053 http://www.escholarship.org/uc/item/3cn68807 //www.jstor.org/stable/2600793 //www.worldcat.org/issn/1076-156X http://ethno.ihp.sinica.edu.tw/page/D-ZA/D_main-2-... https://books.google.com/books?id=0AVaq8EMXZcC&pg=... https://web.archive.org/web/20170803045500/http://... https://web.archive.org/web/20170804020238/http://...